Hoeveel kennis van het geraamte is interessant voor een lezer?

Het opbouwen van de structuur van het verhaal in Rasmoeders, was een bizar proces. Waar eerst de verschillende onderdelen los van elkaar stonden en ik dacht dat ik een verteller nodig had wiens eigen stem later volledig verdween, vond ik uiteindelijk een kapstok voor en een instrument dat ritme gaf aan dat wat ik wilde vertellen.

Ik zag hoe de hoofdstukken logisch op elkaar volgden, in elkaar pasten en toch ieder hun eigen sfeer hadden terwijl de basis herkenbaar bleef. Daarover was ik best tevreden. Totdat ik de titels onder elkaar zag staan. Toen sloeg de twijfel toe.

Moest ik dit wel delen? Kleineerde ik mijn lezers niet? Leek het zo niet teveel op een lesboek of opstel? Sinds mijn middelbare school zoek ik naar structuren in teksten. Dat vond ik ook interessant, vooral om daarmee hoge cijfers te scoren op toetsen. Maar wanneer ik nu mijn kinderen help bij hun huiswerk en zie wat er van hen gevraagd wordt met tekstverklaren en begrijpend lezen, vergaat zelfs mij het plezier en verschrompelt bij hen de liefde voor taal nog voordat zelfs maar verliefdheid ontstaan is. Daar wil ik niet aan bijdragen.

In één van de gesprekken met mijn uitgever, legde ik hem mijn twijfels voor. Hij zei me dat het belangrijk is om op een bepaald moment te stoppen. Op het moment namelijk dat je aanpassingen geen verbeteringen meer zijn. Helemaal mee eens. Alleen, hoe weet ik wanneer het dat moment is?

Ik zocht in mijn boekenkast naar hoe mijn voorbeelden dat hadden gedaan. Dat hielp me niet erg. Bovendien, zij hadden hun dilemma’s al opgelost voordat het boek gedrukt werd, dus ik kon alleen het resultaat zien, niet het proces.

Dus ik zocht verder en kwam uit bij literaire podcasts. Hoewel sommige tenenkrommend waren – niet alle schrijvers zijn goede vertellers – greep een over Multatuli me aan. Er werd vooral stilgestaan bij de loopbaan van Eduard Douwes Dekker en dat Max Havelaar niet zozeer geen goede roman maar wel een belangrijk literair werk was. Zijn manier van schrijven was zijn verzet, tegen vormdwang. En tegen het korset, als symbool van de onderdrukking van vrouwen op basis van sociale voorschriften. Hoe konden meisjes zich anders gezond ontwikkelen?

‘Wat maakt ge van onze dochters, o zeden? Ge dwingt haar tot liegen en huichelen. Ze mogen niet weten wat ze weten, niet voelen wat ze voelen, niet begeeren wat ze begeeren, niet wezen wat ze zijn,’ schreef hij. Jeremy Clarkson, eat your heart out.

Dus ja, met alle respect voor de lezers heb ik de titels teruggezet. Twaalf in totaal. Van The road to hell is paved by good intentions via Demonizing the enemy en Patronizing naar uiteindelijk The clash.

Wel wezen wie ik ben, zonder huichelen.